Đề bài: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có tình cảm giống nhau nhưng giọng thơ có gì khác nhau? Hãy làm rõ ý kiến của bạn.
Cả Nguyễn Khuyến và Tú Xương đều xuất thân từ dòng dõi nhà Nho. Nên giữa hai người cũng ít nhiều gặp nhau về một ý kiến. Tuy không sinh cùng thời (Nguyễn Khuyến sinh ra và lớn lên khi Pháp chưa sang xâm lược, Tú Xương sinh ra khi đất nước đang trong cơn hoạn nạn, Pháp xâm lược và bình định. Tuy nhiên, họ đang ở thời kỳ hoàng kim). Nhưng nhìn chung, hai cuộc đời cùng trải qua thời kỳ đen tối nhất của lịch sử dân tộc. Xã hội Việt Nam lúc bấy giờ đã chuyển sang một xã hội mới, xã hội thuộc địa nửa phong kiến. Xã hội đó gắn liền với những thay đổi về địa vị giai cấp, sinh hoạt, địa vị tâm lý xã hội. Đây là lúc nó là thằng, thằng là ông, thằng phục vụ, thằng đầu bếp, thằng thầy, cô giáo,… một phường bất tài, vô liêm sỉ nhưng sẽ làm chị, vênh váo trước đời. Và đây cũng là lúc nho kiệt, sĩ khí cạn, chổi không được săn đón, mọi giá trị xưa cũ đang sụp đổ trước sức mạnh của đồng tiền. Xã hội loạn lạc đó đã ảnh hưởng đến nhiều nhà Nho chân chính, có ý thức với vận mệnh đất nước, trong đó có Nguyễn Khuyến, Tú Xương. Trước hiện thực cuộc sống ấy, cả hai ông đều có chung một nỗi niềm: Sự bất bình trước xã hội, là tiếng nói tình cảm của một trái tim yêu nước, nhưng giọng thơ lại rất khác. Điều này sẽ thấy rõ khi sớm tìm hiểu nội dung thơ của hai nhà thơ.
Cùng là sự bất mãn với xã hội, châm biếm, tố cáo những điều xấu xa của con người nhưng cách thể hiện của hai nhà thơ rất khác nhau. Nguyễn Khuyến nổi tiếng là nhà thơ trào phúng. Nội dung trào phúng của ông luôn mang hàm ý chính trị xã hội phong phú. Động cơ trào phúng của ông không phải xuất phát từ sự bất mãn với lợi ích cá nhân mà xuất phát từ lòng yêu nước nồng nàn. Đối tượng công kích của hắn xoay quanh những người có liên quan đến chuyện mất nước, việc thực dân Pháp đặt ách thống trị trên đất nước ta. Hạng người bị Nguyễn Khuyến chế giễu nhiều nhất là bọn thống trị phong kiến. Ông coi thường và căm ghét tất cả các quan lại cũ và mới vì ông cho rằng khi nước mất chủ quyền thì làm quan là một điều nhục nhã, một sự vi phạm đạo đức của một nhà Nho chân chính không thể tha thứ được. . Nguyễn Khuyến đã giáng một đòn nặng nề vào tất cả vua quan đương thời khi chỉ ra rằng tất cả bọn họ chỉ là một lũ hát chèo, tức là một lũ bù nhìn thực dân:
Vua chèo không ra gì
Quan chèo có khác hề
Ông đã hạ bệ những tiến sĩ trí thức tài ba của chế độ phong kiến khi so sánh họ với những tiến sĩ giấy. Tất cả chỉ là một lũ bất tài vô dụng:
Xẻ áo thế nào cho nhẹ?
Giá khoa uy tín mới tốt
Ghế dù màu xanh để ngồi swag
Tưởng rằng đồ thật biến thành đồ chơi
Nguyễn Khuyến đã vạch trần bản chất xấu xa giả tạo của bọn quan lại một cách rất nhẹ nhàng và sâu lắng. Bản chất ấy thường được bao bọc trong những hình ảnh ẩn dụ với nhiều hình thức: khi là mượn lời vợ mắng chồng, khi là qua một vật giả, khi là lời khuyên nhủ…, chua chát sâu sắc.
Khác với Nguyễn Khuyến, Tú Xương khi phản ánh hiện thực thường miêu tả một cách cay đắng cay đắng chứ không nhẹ nhàng, sâu sắc. Tuy nhiên, đó không phải là “một cách chửi bới, bất lực để thể hiện trạng thái đầy ghen tuông và phẫn uất” như một số người chỉ trích. Anh ta không hoàn toàn đứng trên lập trường cá nhân, bất bình rồi phản ánh hiện thực. Tú Xương vướng chuyện thi cử và có chút bất mãn cá nhân. Điều đó chúng tôi không phủ nhận. Nhưng điều cần thấy trước là ở Tú Xương có một sự bất mãn chung của dân tộc. Đúng là ở Tú Xương, sự bất mãn cá nhân và sự bất mãn chung của dân tộc đã kết hợp thành một tư cách, một vị trí để Tú Xương nhìn nhận hiện thực và phê phán hiện thực. Cũng là trào phúng, đả kích bọn quan lại, nhưng hãy xem, tên quan trong thơ Tú Xương hiện lên như thế nào? Với thái độ hết sức coi thường, quan trong mắt Tú Xương cũng là một món hàng nên “mua chức, có người mua quan”, đó cũng là chuyện đắt “Tri huyện lâu nay rẻ”. Bộ mặt quan lại trong thơ Tú Xương hiện lên khá đậm nét. Tú Xương đã dựng lên trước mắt người đọc một thước phim thời sự giản dị mà sâu sắc về thân thế và hoạt động của họ. Khi còn là quân nhân, bọn họ bừa bộn vô tổ chức, một chút sinh khí cũng không còn:
Lên vai người lính đeo ve chai
Họ cãi nhau về mặt học thuật
Hai đứa cùng thi thủ khoa Tuấn khoe tài điêu luyện, khi đỗ chỉ là lao vào bỉ ổi:
Trên ghế, cô cúi xuống dưới mông vịt,
Dưới sân đình ngẩng đầu rồng
Thế thì lực làm quan sa đọa, sa đọa, không còn một chút đạo đức:
Đậu lạy quan xin chú Hàn
Đặc biệt, chúng chỉ chuyên cướp bóc, bòn rút của dân mà không hề nghĩ đến một chút trách nhiệm:
Chữ y không đủ đẹp
Anh chỉ quen với một chữ tiền
Dưới ngòi bút của Tú Xương, ông quan là một tên tuồng, để râu vẽ mặt, khua tay múa mép để lừa bịp thiên hạ:
Có chuyện gì với tàu kéo vậy,
Ca hát, la hét, và la hét quá
Ngay cả khi bạn có thể nói dối với trẻ em,
Khuôn mặt sơn cũng buồn
Rất hay khi miêu tả bọn quan lại trong buổi đầu của xã hội thực dân nửa phong kiến như Tú Xương.
Trong xã hội thuộc địa nửa phong kiến, đồng tiền lại tiến thêm một bước, gây xôn xao xã hội. Cùng là sự phản ánh mặt tiêu cực của đồng tiền, nhưng ở Nguyễn Khuyến đó là một câu hỏi nghe nhẹ nhàng mà ý nghĩa sâu sắc:
Nếu bạn có tiền, đó là nó!
Kiếp trước cũng vậy sao?
Khác với lối viết của Tú Xương, dưới ngòi bút của ông, đồng tiền có một sức mạnh kỳ lạ. Nó được mọi người trân trọng và ngưỡng mộ. Nó buộc “quý ông nằm xuống” nếu không có nó trong túi, ngược lại, nó cho phép bất cứ ai có nó thoải mái nói về dơi và chuột mà vẫn được khen ngợi. Đúng là:
Những người yêu hay ghét hay những từ nào
Kẻ tôn trọng gã chỉ vì tiền.
Vì đồng tiền mà bao nhiêu điều xấu xa, tham nhũng, vô lý xảy ra hàng ngày trong xã hội. Tiên mà có cảnh:
Chi cha cha chi hót vang giày
Đen đủi rồi cũng đến lượt.
Vì tiền, các nhà sư từ bỏ lòng từ bi của Đức Phật và quay sang sống bằng nghề cho vay nặng lãi. Vì đồng tiền mà nhiều gia đình tan nát, con khinh cha, vợ chửi chồng. Nguy hiểm. Đồng tiền đã hủy hoại nhân tính, hủy hoại đạo đức, hủy hoại bao tình cảm thiêng liêng của con người.
Như vậy, trong cùng một đối tượng phản ánh, bao giờ người đọc cũng phân biệt được đâu là thơ Nguyễn Khuyến, đâu là thơ Tú Xương chủ yếu qua giọng điệu. Thơ Nguyễn Khuyến bao giờ cũng nhẹ nhàng, thường dùng hình thức ẩn dụ để qua đó phê phán, phê phán đối tượng. Người đọc có thể nhìn thấy ý nghĩa sâu sắc và sâu sắc ẩn đằng sau từ. Đọc thơ Nguyễn Khuyến thoạt tưởng là một lời khen, một câu hỏi thật lòng, nhưng rồi câu cuối lại là lời mỉa mai mỉa mai của nhà thơ. Tú Xương thì khác, ông không dùng ẩn dụ mà nói thẳng, tấn công thẳng vào đối tượng với tất cả những xấu xa của nó. Thơ ông như một cú đánh vào đề tài, lôi hết những xấu xa, giả dối của chúng ra phơi bày trước mắt người đọc.
Đọc thơ Nguyễn Khuyến, người đọc thấy hóm hỉnh, sâu sắc nhưng đến thơ Tú Xương, đó là sự bức xúc, bất mãn với xã hội thực dân nửa phong kiến. Xã hội ấy đã đẻ ra những điều lố bịch, lố bịch. Ở đây, bao giờ người đọc cũng thấy ngay cái xấu xa của đối tượng được nói đến và thái độ gay gắt của nhà thơ thể hiện qua những câu chữ thiếu suy nghĩ, chờ đợi.
Tuy nhiên, châm biếm đả kích cái xấu xa của xã hội chỉ là một khía cạnh của lòng yêu nước ở hai nhà thơ. Một khía cạnh khác không kém phần quan trọng đó là nỗi buồn, nỗi đau và sự day dứt luôn dày vò trái tim họ. Cả hai đều ý thức được nỗi nhục mất nước, ý thức được trách nhiệm của kẻ sĩ trước vận mệnh nước nhà để rồi bất lực. Họ biết nghĩ đến nòi giống, tổ tiên, biết tỏ ra bất hợp tác với kẻ thù, biết khinh bỉ những kẻ bán rẻ lương tâm của mình. Nhưng đến cuối đời họ vẫn không thoát khỏi cái vòng bế tắc, lòng vòng, dằn vặt mà chủ yếu là do họ không đủ can đảm bước vào cuộc đấu tranh.
Nguyễn Khuyến từng làm quan, nhưng khi nhận ra sự suy đồi của chế độ, ông lập tức thoái thác. Ra đi theo tiếng gọi của lương tâm, anh quyết tâm sống cuộc đời dù nghèo khó nhưng giữ gìn thân phận. Tú Xương không làm quan, tám lần thi không đỗ vì phạm luật, phạm luật.
Đứng trước những thay đổi của nhân tình thế thái, tư cách Nho gia chân chính của hai người này vẫn kiên định, vững vàng. Ở họ, chúng ta bắt gặp những quan điểm tương tự về cuộc sống. Với Nguyễn Khuyến, đó là cách sống giả câm, giả điếc. Tú Xương cũng vậy, sống chỉ là “hâm, giả câm, giả điếc”, “chán giả vờ ngu”, không cần tỏ ra ý chí với đời, bạn đừng ‘không quan tâm đến sự nổi tiếng, và bạn vẫy tay chào một cách tự do. công việc cho sự hài lòng.
Hai con người, hai cách sống, hai cách thể hiện khác nhau, điều đó tạo nên nét độc đáo riêng cho phong cách của mỗi tác giả, đồng thời làm phong phú, tươi đẹp thêm vườn hoa văn học nước nhà. Nhưng dù khác nhau về hình thể, họ gặp nhau ở tấm lòng yêu nước, trung nghĩa. Đây chính là yếu tố để cả cụ Tam nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến và người thư ký thời Tú Xương luôn sánh bước cùng nhau và đàng hoàng bước vào cõi vĩnh hằng của văn học Việt Nam.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
viet-bai-lam-van-so-3.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác
Bạn thấy bài viết Bài văn mẫu Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau hay nhất – Ngữ văn lớp 11 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bài văn mẫu Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau hay nhất – Ngữ văn lớp 11 bên dưới để Blog Giới Trẻ có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: gioitre.biz của Blog Giới Trẻ
Nhớ để nguồn bài viết này: Bài văn mẫu Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau hay nhất – Ngữ văn lớp 11 của website gioitre.biz
Chuyên mục: Văn Học
