Đề bài: Cảm nhận về bài thơ Khóc Dương Khuê của nhà thơ Nguyễn Khuyến.
Trong lịch sử văn học Việt Nam, bài thơ Khóc Dương Khuê của nhà thơ Nguyễn Khuyến được xếp vào hàng những tác phẩm hay nhất viết về chủ đề tình bạn.
Bao trùm bài thơ này là nỗi tiếc thương khôn nguôi của tác giả trước sự ra đi của bạn.
Nguyễn Khuyến mở đầu bài thơ bằng một lời than thở:
“Chú Dương, hết rồi.
Mây nước làm ta buồn!”.
Tin bạn mất quá đột ngột, quá bất ngờ khiến nhà thơ sững sờ. Cách xưng hô ở câu thơ đầu khiến người đọc ít nhiều đoán được đây là mối quan hệ bạn bè giữa những người lớn tuổi với nhau. Đúng vậy, khi Dương Khuê mất, Nguyễn Khuyến đã gần 70 tuổi. Nỗi đau của người già, hơn nữa, là một nhà Nho luôn quen sống chừng mực, phải khoét sâu vào lòng, phải xoáy vào tim, ít khi bộc lộ ra bên ngoài. Bằng cách sử dụng nhiều động từ tình thái một cách tự nhiên đầy gợi cảm, nhà thơ không trực tiếp nói về sự mất mát của bạn mà được mọi người đọc hiểu. Đây là một cách nói giảm đi, như thể nhà thơ sợ nói thẳng đến một sự thật phũ phàng. Hơn nữa, cụm từ “hết rồi” còn thể hiện cảm xúc tiếc nuối, bất lực của nhà thơ trước sự thật đau lòng. Mất đi bạn bè, Nguyễn Khuyến thấy cả một không gian rộng lớn trải ra, “mây nước” thấm đượm một nỗi buồn lặng lẽ mà nguôi ngoai: “Mây nước bao nỗi sầu trong lòng”.
Sau cú sốc ban đầu, nhà thơ có vẻ dịu đi đôi chút. Nguyễn Khuyến nhớ lại những kỉ niệm thân thiết giữa hai người: những ngày đi học, đi thi, đỗ đạt… Nhà thơ cảm thấy sự gắn bó giữa mình và Dương Khuê như một cái “nhân duyên”. Nguyễn Khuyến cùng bạn bè đã từng đặt chân đến những miền đất lạ, có tiếng suối “róc rách bên đèo”, cùng thưởng thức thú vui ca dao “thú vui ca chiều ôm xoang”, rủ nhau uống rượu. cùng nhau. nghị luận văn học. Đặc biệt, họ đã cùng nhau sống trong nỗi khổ đau của đất nước: “Giao thừa cùng chung hoạn nạn – Số mệnh không dám than trời”. Viết đoạn thơ trên, khẳng định sự tương đồng giữa hai người, chứng tỏ Nguyễn Khuyến đã cảm thông sâu sắc với nỗi lòng của bạn mình: dẫu còn làm quan với triều mới, chẳng phải Dương Khuê không chút ngao ngán trước sự việc sao?
Với đoạn hồi tưởng này, người đọc có thể hình dung cặp đôi Nguyễn – Dương là “khách nhân mặc khách” gắn bó lâu dài với nhau từ thuở chinh chiến đến lúc vinh quang. Những kỷ niệm được trình bày theo trình tự thời gian tạo cho người đọc ấn tượng về một mối quan hệ tiếp tục kéo dài trong suốt cuộc đời của hai người. Trong tình bạn ấy có cả sự kính trọng, có tình yêu “thân thiết”, chung thủy “từ trước đến sau”.
Nhà thơ nhớ rõ lần gặp lại người bạn cũ cách đây ba năm. Tác giả mô tả cuộc gặp gỡ này chỉ với một vài chi tiết:
“Nắm tay hỏi xa gần,
Mừng là bạn vẫn còn tinh thần tốt.”
Người đọc có thể hình dung ra hình ảnh cảm động của Nguyễn Khuyến với Dương Khuê. Nhà thơ ân cần hỏi thăm bạn mình đủ điều và vui mừng thấy bạn tuy tuổi đã cao nhưng còn minh mẫn, tỉnh táo. Đây là một nét đáng quý trong con người Nguyễn Khuyến, dù đã đạt đến đỉnh cao danh vọng nhưng tâm hồn nhà thơ vẫn giản dị, gần gũi, yêu thương vợ con, bạn bè, làng xóm… với Dương Khuê, nhà thơ dành tình cảm cho họ Bùi Văn Quế (tức ông Châu Cầu) cũng nồng nàn không kém. Nhân trận lụt, nhà thơ hỏi thăm bạn bè một cách cẩn thận, tỉ mỉ như một người nông dân chân chất đến thăm người thân cùng cảnh ngộ:
“Ai nhắn hỏi bác Châu Cầu,
Bạn đang ở đâu trong năm nay?
Có bao nhiêu con lợn con lớn và nhỏ?
Một số nếp gấp nông và sâu?”
Rồi chú Tâm Nguyễn tự gọi mình là “Em” với bạn Châu Cầu và kể câu chuyện của mình một cách hóm hỉnh, hóm hỉnh:
“Tôi không no cũng không đói,
Ngón tay cái lên mặt sau của lá rượu
(Lũ, thăm bạn)
Tình cảm chân thành, ấm áp, chu đáo, ngôn từ giản dị… là những yếu tố quan trọng làm nên những vần thơ về tình bạn của Nguyễn Khuyến lay động lòng người đọc. Trong bài Khóc Dương Khuê, tình cảm này tập trung ở đoạn cuối.
Hình ảnh Dương Khuê trong buổi gặp gỡ cuối cùng vẫn còn in sâu trong tâm trí Nguyễn Khuyến. Nhà thơ cảm thấy sự mất mát của bạn là phi lý. Tác giả tự hỏi:
“Hãy nói với tôi rằng tôi lớn tuổi hơn bạn,
Tôi đã đau đớn trước bạn trong vài ngày,
Làm sao có thể vội vàng trở về?”
Nhưng rất tiếc, điều phi lý, dị thường đó đã là sự thật. Chính vì sự phi lý ấy mà nỗi đau, sự tiếc nuối lại được nhân lên gấp bội:
“Chợt nghe mà tôi bỗng rụng rời tay chân”.
Câu thơ ra đời thật tự nhiên, khó thấy đâu là kĩ thuật đặt câu dùng từ nhưng lại diễn đạt thành công nỗi đau quá lớn ập đến đột ngột.
Cái chết của bạn càng làm nhà thơ thêm xót xa. Cuộc sống đầy mâu thuẫn, già đi cũng là lẽ thường tình. Thế mà sao nỡ vội để người bạn cũ ở lại chịu nỗi trống vắng không thể bù đắp? “Ai mà chẳng biết chán đời – Anh vội lên đỉnh”. Câu thơ có ý trách bạn nhưng đằng sau đó là tâm trạng day dứt về thế sự. Tâm trạng này không chỉ thể hiện qua tiếng khóc của Dương Khuê mà đôi khi được thể hiện trực tiếp hơn qua những câu thơ như: “Đời ngược xuôi như độc hạc – Tuổi già như mây” (Cảm như mây” của tác giả), hay “Trong lớp còn bao nhiêu bạn cũ? – Chuyện xưa không còn như một” (Cảm hứng)…
Tuổi già, mắt chậm chân chậm, môi quan hệ vốn đã hạn chế; Giờ đây, mất đi bạn bè, nhà thơ càng trở nên lẻ loi, cô đơn:
“Rượu ngon không có bạn hiền,
Không mua không có tiền không mua.
Câu thơ chu đáo không được viết,
Viết cho ai biết điều đó?
Ở đây, nghệ thuật điệp ngữ đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong ba dòng thơ có tổng cộng 21 chữ, chữ “không” xuất hiện 6 lần đã diễn tả một cách khéo léo nỗi trống vắng khủng khiếp của con người. Đồng thời, cấu trúc trùng điệp trong các câu thơ trên tạo cảm giác nghe tiếng thổn thức bất tận.
Mất bạn, nhà thơ mất hết hứng thú và thay đổi thói quen sinh hoạt: không uống rượu, không làm thơ, đàn không muốn chơi, phải treo giường. Vậy, sống để làm gì? Những thay đổi đó, chứng tỏ tác giả đã phải trải qua một cơn khủng hoảng tinh thần vượt quá sức chịu đựng trước cái chết của bạn. Điều đó khẳng định tình bạn giữa hai người thực sự keo sơn, gắn bó.
Nghệ thuật trùng điệp tiếp tục phát huy hiệu quả hơn ở những câu tiếp theo: “Bác không ở đó, dù van không ở đó – Lòng vẫn thương nhớ Bác” tạo cho câu thơ âm hưởng như tiếng sóng. Biển dâng lên, rồi rút xuống, rồi dâng lên mạnh mẽ hơn, thể hiện thành công nỗi đau của nhà thơ càng về sau, càng sâu và đau hơn.
Bài thơ bắt đầu bằng tiếng kêu ngạc nhiên, và kết thúc bằng tiếng kêu:
“Tuổi già nước mắt như sương,
Áp lực ở đâu để có được hai hàng chứa chan”,
Sau bao thăng trầm của một đời đen bạc, nay sắp thành “cổ lai hi” (xưa nay hiếm), Yên Đổ còn đủ nước mắt để khóc ngày nào? Nỗi đau không thể trào ra, phải âm thầm lặn sâu vào lòng thi nhân. Nhà thơ nói mình không khóc nhưng dường như hai câu kết thấm đẫm những giọt nước mắt nóng hổi, đáng thương!
Với tài năng lỗi lạc của mình, Nguyễn Khuyến đã để lại cho hậu thế một bài thơ đầy nước mắt, qua những lời diễn tả chân thành, xúc động.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
doc-duong-khue.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác
Bạn thấy bài viết Cảm nhận về bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến hay nhất – Ngữ văn lớp 11 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Cảm nhận về bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến hay nhất – Ngữ văn lớp 11 bên dưới để Blog Giới Trẻ có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: gioitre.biz của Blog Giới Trẻ
Nhớ để nguồn bài viết này: Cảm nhận về bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến hay nhất – Ngữ văn lớp 11 của website gioitre.biz
Chuyên mục: Văn Học
